زندگینامه شيخ الشّحات محمّد أنور (القارئ المجدّد)

زندگینامه شيخ الشّحات محمّد أنور (القارئ المجدّد)

«هنگامى كه اين قارى مطرح جهان اسلام، وارد راديو شد؛ اگرچه قاريان بزرگ و معروفى در عرصۀ تلاوت مصر، وجود داشتند، خيلى زود توانست به شهرت و معروفيّت، دست يابد. در سال ١٩٨۴ م يك روز پيش از اذان صبح، هنگامى كه در مراسم «قرآن الفجر» ، مشغول تلاوت سورۀ فاطر بود، شيخ فرج اللّه الشّاذلى كه خود از قاريان راديو بود، و در يكى از خيابان‌هاى شهر «ايتاى البارود» ، قدم مى‌زد، تلاوت او را كه به صورت زنده از راديو پخش مى‌شد شنيد. او بى‌درنگ تلاش كرد به سرعت خود را به محلّى برساند تا بتواند به يك ضبط صوت، دسترسى يابد، و ادامۀ تلاوت شيخ الشّحات را ضبط كند» . «الشّحات محمّد أنور در اوّل ژانويۀ سال ١٩۵٠ م در روستاى «كفر وزير» از شهر «ميت غمر» استان «دقهليّۀ» مصر به دنيا آمد. در اوان كودكى، قرآن را حفظ كرد، و هنگامى كه به ده سالگى رسيد، به روستاى «كفر المقدام» رفت تا علم تجويد را زير نظر شيخ على سيّد احمد الفرارجى فرا گيرد.
پس از چندى، استادش با مشاهدۀ تلاوت زيباى او، تصميم گرفت كه بيشتر از ساير شاگردان براى پيشرفت او بكوشد. در سنّ دوازده سالگى، او معمولا در مجالس ترحيم شركت مى‌كرد تا به استماع تلاوت قاريان مشهور بپردازد. اساسا روستاى كفر وزير در منطقه‌اى واقع شده بود كه قاريان بزرگى در آن حضور داشتند، و شيخ الشّحات دوست داشت جايگاهى در بين اين نخبگان قرائت؛ مثل شيخ جوده ابو السّعود، شيخ السّعيد عبد الصّمد الزّناتى و شيخ حمدى الزّامل پيدا كند.
و اين فرصت مناسبى بود كه او به دليل حضور قاريان مشهور در آن منطقه، از تلاوت آنان استفادۀ زيادى ببرد. به ويژه به علّت رفت‌وآمد فراوان شيخ السّعيد عبد الصّمد الزّناتى به آن‌جا، شيخ الشّحات، تأثير خارق العاده‌اى از او گرفت؛ چنان‌كه در اكثر تلاوت‌هاى او شركت مى‌كرد، و درحالى‌كه در موقع تلاوت، در برابرش مى‌نشست، سعى مى‌كرد تا نغمات و اداى وى را به خاطر بسپارد.
وى هم‌چنين به دعوت‌هايى كه جهت تلاوت در مكان‌هاى مختلف، براى او ارسال مى‌شد، پاسخ مثبت مى‌داد، و بدين ترتيب، توانست به اعتماد نفس و شخصيّتى قوى دست يابد. در بيست سالگى، نامش در همه‌جا بر سر زبان‌ها افتاد، و دعوت‌ها از تمام استان‌هاى مصر، به سويش سرازير شد. وى تبديل به قارى محبوب بسيارى از شهرها گرديد. در بين سال‌هاى ١٩٧٠ تا ١٩٧٩ م شهرت شيخ الشّحات در تمامى استان‌هاى شمالى مصر، گسترش يافت. او در اين دهه توانست پايگاه قرآنى خود را به بسيارى از مردم، معرّفى كند. او در مجالس غم و شادى مردم شركت مى‌جست، و به تلاوت قرآن مى‌پرداخت، و با توجّه به اين‌كه توانايى بالايى در تلاوت داشت، و داراى صدايى زيبا و نوآورى‌هاى فراوان در نغمات جديد بود، روزبه‌روز بر شايستگى‌هاى خود مى‌افزود، و اميد داشت كه يكى از قاريان بزرگ راديو شود.
به سال ١٩٧۵ م در يكى از جلسات تلاوت او، دكتر كامل البوهى، نخستين رييس راديو قرآن مصر نيز حضور داشت، دكتر با شنيدن تلاوت وى، شيخ را تشويق كرد تا جهت تلاوت در راديو، خود را به آن سازمان معرّفى كند. بدين ترتيب در سال ١٩٧۶ م نامه‌اى از سوى راديو براى او ارسال شد كه از او، جهت حضور در برابر هيأت داوران اين سازمان، دعوت به عمل آمده بود.
اعضاى گروه، باوجود اين‌كه از اداى قرآنى او شگفت‌زده شده بودند، به او گفتند كه زمان بيشترى را براى بهبود و تنوّع نغمات، نياز دارد. دو تن از استادان موسيقى گروه نيز به او سفارش كردند تا براى يادگيرى اين فن، به مركز آزاد موسيقى برود. وى نيز به آن مركز رفت، و مدّت دو سال در آن‌جا با درايتى عالى، مبادرت به آموختن همۀ مقامات موسيقى كرد. سپس در سال ١٩٧٩ م بار ديگر در برابر لجنة الإختبار قرار گرفت. از وى خواسته شد كه طىّ يك تلاوت ده دقيقه‌اى، ضمن رعايت كامل تجويد و اصول تغنّى، از مقامى به مقام ديگر منتقل شود. ١در پايان تلاوت، اعضاى گروه به او تبريك گفتند، و سفارش كردند كه در نگهدارى صداى خود نهايت تلاش را بنمايد. آن‌گاه تعدادى از تلاوت‌هاى كوتاه و هم‌چنين اذان با صداى او از راديو پخش شد.
در يكى از روزها بى‌درنگ از او درخواست شد به جاى يكى از قاريانى كه جهت تلاوت در مراسم قرآن الفجر حضور پيدا نكرده بود، تلاوت كند. اين تلاوت كه به‌صورت زنده پخش شد، آغاز شهرت او براى قرار گرفتن در رديف قاريان مشهور راديو و تلويزيون بود.
او به يادگيرى موسيقى پرداخت تا در مقامات و نغمه‌ها، مهارت لازم را پيدا كند، و با آگاهى كامل، آن‌ها را در تلاوت خود اجرا نمايد. در اين حال، بسيارى از قاريان نيز از سبك او كه به «اسلوب الشّحات أنور» معروف شده بود، علاقه‌مند شدند، آنان از او تقليد مى‌كردند، و از اين‌كه كسى از بزرگان فن تلاوت بگويد كه از عهدۀ تقليد شيخ الشحات برآمده‌اند؛ احساس خوش‌بختى مى‌كردند. هم‌چنين آن‌ها همواره با شيخ در تماس بودند تا از آخرين ابتكاراتش در اداى قرآنى، آگاه شوند، و نغمه‌هاى جديد او را مورد استفاده قرار دهند.
در طول دهۀ ١٩٨٠ م، شيخ الشّحات توانست به شهرت بالاترى از آن‌چه بود دست يابد. به اين دليل كه صداى او از خلال پخش زندۀ برنامه قرآن الفجر و مخصوصا در ماه مبارك رمضان، به گوش مردم مى‌رسيد. در آن هنگام، پخش زندۀ قرآن الفجر، بسيار مورد توجّه مردم بود؛ چرا كه سعى مى‌كردند در وقت سحر، بيدار باشند. شيخ الشّحات، چهار بار در مراسم ماه مبارك رمضان و چهار بار نيز در خيمه‌هاى قصر عابدين به تلاوت قرآن پرداخت. به شهادت متخصّصان فن، او در تلاوت خود نزديك به سى بار به طبقۀ جواب صوت، و بيش از ده بار به جواب جواب صوت خود مى‌رسيد.
قاريان زيادى نيز از او تقليد كرده‌اند كه از ميان آن‌ها مى‌توان به ناصر الزّيات، شعبان الحدّاد، عبد الّلطيف وهدان، محمود بدران، اسماعيل الطّنطاوى، محمّد المريجى و علاء الدّين احمد على اشاره كرد. به‌طور كلّى مى‌توان گفت كه نزديك به يك هزار قارى در مصر و ديگر كشورها، از شيوۀ تلاوت او تقليد كرده‌اند. در اين ميان، نزديك‌ترين صدا به طنين صداى شيخ الشّحات، همانا صداى فرزندش أنور الشّحات أنور است كه در محافل گوناگون، به تلاوت قرآن مى‌پردازد، و دانش‌آموختۀ دانشگاه الأزهر است» .
شيخ الشّحات پس از سال ١٩٩۴ م تدريجا مبتلا به بيمارى حنجره شد، و اين بيمارى، موجب كناره‌گيرى او از تلاوت شد، و با اين وضعيت، يكى از ارزشمندترين اصوات قرآنى، در سينه حبس شد. وى پس از سال‌ها تحمّل رنج و بيمارى، سرانجام در ژانويۀ سال ٢٠٠٨ م دار فانى را وداع گفت.

منبع: کتاب الزمن الجمیل / تالیف سید امین میرزایی / صفحه 162